Donarak Ölen Beşerler Neden Genelde Üstlerini Çıkarmış Halde Bulunuyor?
Dondurucu bir soğuğun ortasında kalan beşerler, bazen yardım gelmeden evvel giysilerini çıkarmış bir halde bulunuyor. Kimi vakit da onları masa altına, koltuk gerisine yahut dolap içine kıvrılmış halde görüyoruz. Dışarıdan bakıldığında akla çabucak şiddetli bir hücum ya da gizemli bir kabahat geliyor. Lakin işin iç yüzü, iddia ettiğinizden çok daha karmaşık. Şayet siz de bu öyküleri duyduğunuzda “Neden bu türlü davranırlar ki?” diye düşünüyorsanız, yalnız değilsiniz. Gelin bakalım…
Kaynak 1, Kaynak 2
Hipotermi, yani beden ısısının 35°C’nin altına düşmesiyle gelişen durum, yalnızca fizikî değil.
İlk belirtiler titreme, yavaşlama ve uyum bozukluğu üzere görünebilir lakin ilerleyen evrelerde işler çok daha karmaşık hale gelir: Konuşma bozulur, şuur bulanır ve kişi güya sarhoşmuş üzere davranmaya başlar. İşte tam da bu noktada devreye paradoksal soyunma girer.
Vücut ısıyı koruyabilmek için damarları daraltarak kanı merkeze çeker lakin vakitle bu düzenek yorulur ve apansızın sıcak kan tekrar dış uzuvlara fırlar. Bu da güya ani bir ‘içten ısınma’ ya da sıcak basması hissi yaratır ve kişi, yanıyormuş üzere hissedip kıyafetlerini çıkarmaya başlar. Aslında donuyordur lakin beyin artık gerçek sinyalleri alamaz hale gelmiştir.
Paradoksal soyunma çoklukla sonun habercisidir.
Bu noktadan sonra birtakım beşerler, tıpkı kış uykusuna yatmaya hazırlanan hayvanlar üzere davranmaya başlar. Bilim insanlarının “terminal burrowing” ismini verdiği bu davranış, kişinin masa altına, yatak gerisine ya da dolap üzere dar alanlara sıkışarak kendini muhafazaya çalışmasıyla karakterizedir.
1995 yılında Almanya’da yapılan bir araştırmada, hipotermiyle ölen birçok insanın dar alanlara sürünerek girmeye çalıştığı, dizlerinde ve dirseklerinde sıyrıklar olduğu lakin çıkarılmış kıyafetlerinde ziyan bulunmadığı gözlemlenmişti. Bu da soyunma davranışının evvel geldiğini, akabinde kişinin sürünerek gizlenmeye çalıştığını gösteriyor. Aksiyon, beyin sapının otomatik ve ilkel bir hayatta kalma yansısı olarak bedellendiriliyor yani kişi artık şuurlu hareket etmiyor.
Hipotermi, çoğunlukla yaşlılar, çocuklar, kronik hastalığı olanlar, alkol yahut uyuşturucu kullananlar ortasında görülüyor.
Özellikle nemli hava, sert rüzgar ve soğuk su üzere faktörler beden ısısını süratle düşürebiliyor. Soğuk havalarda kalın lakin nefes alabilir, kuru kıyafetler giymek, eldiven yerine mitten kullanmak, başı örtmek ve alkol tüketiminden kaçınmak kritik ehemmiyet taşıyor.
Çünkü alkol, damarlarda genişlemeye neden olarak beden ısısının daha çabuk kaybedilmesine yol açabiliyor. Birinci yardım olarak, kişiyi sıcak ve kuru battaniyelere sarmak, mümkünse tatlı ve sıcak sıvılar içirmek ve acil tıbbi yardım çağırmak gerekiyor.